Je zou hem 'de beroemdste vergeten Amerikaanse schrijver' kunnen noemen. Of simpelweg - in de woorden van Charles Bukowski - 'God'. Want vóór rebellen zoals Bukowski of Jack Kerouac idolen werden, was er namelijk John Fante (1909-1983), een arme Italiaanse immigrantenzoon die naar Los Angeles trok om er schrijver te worden.

Gek genoeg vond Fante bij leven nooit echt een publiek. Hem lezen is nochtans een feest. Zijn korte, krachtige romans Wacht tot het voorjaar, Bandini (1938) en Vraag het aan het stof (1939) zijn bezield, pulserend als een kloppend hart. Fante is een slechte katholiek, kwaad op God en op de onrechtvaardigheid in de wereld, maar hij viert het leven. En de liefde, altijd de liefde. Liefde voor schoonheid, voor zijn hond, ouders en vrouw en kroost.

Vrouw en kroost, daar draait het om in die ene onverwachte halve bestseller Het volle leven (1950). De roman is een echte Fante, vol passie en humor, gegroeid uit penibele omstandigheden. Toen Fantes vrouw Joyce voor de vierde keer zwanger werd, wilde hij daar niet van weten, drie drukke kinderen waren al rampzalig genoeg voor zijn schrijverschap. Joyce zei 'njet' tegen een abortus, maar in plaats van zijn gezin te verlaten - wat Fantes plan was - schreef hij zijn sores van zich af. Het resultaat was een viering en vervloeking van negen maanden zwangerschap, en alle angsten die een aankomende vader doorstaat met zijn 'witte ballon van een echtgenote'.

ondankbaar gebroed

In het boek is Joyce niet zwanger van haar vierde, maar van haar eerste kind. Het kondigt zich aan na vier jaar gelukkig huwelijk, in een huis in een buitenwijk van Los Angeles: 'een heuveltje bij haar middel, een speels bewegend ding, slibberend en krioelend als een bal slangen'. Om middernacht ligt de vader met zijn oor tegen die bult en hoort het gorgelen, zuigen en klotsen.

Maar nu Fante een kind wint, verliest hij een echtgenote én een redactrice. Zijn schrijverij laat Joyce plots koud, en koket zijn ook. Ze wisselt haar sexy parfum in voor eau de cologne, en ach, waar is de lingerie gebleven die Fante knikkende knieën bezorgde? 'Haar slipjes waren onmogelijke zakken, haar platte schoenen uitsluitend geschikt voor rijstvelden en haar blouses net bijzettentjes.' Het kan Joyce niets schelen, ze is laatdunkend, vol van zichzelf en perfect gelukkig, 'een opgezwollen godin getroost met kussens'. Voor haar nutteloze echtgenoot is nauwelijks plaats in bed.

Het wordt erger. Wanneer Joyce door de houten keukenvloer zakt en de termieten niet onder de indruk zijn van wolken DDT moet Fantes vader Nick - 'de beste metselaar in Californië, de nobelste aller bouwvakkers!' - de boel komen redden. Alleen is Nick Fante koppig, spant hij samen met Joyce tegen de nutteloze echtgenoot, en begint hij vrolijk aan een open haard die 'duizend jaar moet meegaan', terwijl de keukenvloer ongemoeid blijft. Intussen ontdekt Joyce, voorheen een keiharde materialiste, het katholieke geloof waar Fante net van af wil.

Kortom, een en ander doet Fante uitroepen: 'Dat was dus het huwelijk, deze inmetseling, deze verachtelijke gevangenis waarin een man uit de overweldigende drang om goed en fatsoenlijk te zijn toestaat dat hij om drie uur in de ochtend belachelijk wordt gemaakt, zonder daar ook maar iets voor terug te krijgen, behalve kinderen, ondankbaar gebroed bovendien.' Maar Fante zou Fante niet zijn als de liefde voor vrouw en kind niet overwon. Hij mag dan een gerateerde katholiek zijn, hij kan een dankgebed aan Joyce' ziekenhuisbed niet onderdrukken. 'Gezegend zij de baarmoeder die mijn zoon draagt!'

Gezegend was ook Het volle leven , want in tegenstelling tot Fantes vorige en volgende romans, ging deze duizenden keren over de toonbank. In de babyboomjaren net na de oorlog was dit wat lezers wilden: meeleven met een jong gezin in de suburbs, worstelend met gezinsuitbreiding en verbouwingen. En hoe kan je niét verliefd worden op de heetgebakerde Fante, met zijn oer-Italiaanse vader en zijn gescheld op God en doktersrekeningen? Het volle leven is hier, het pulseert en krioelt als termieten in een keukenvloer, als het bloed dat warm door aderen stroomt.

Vertaald door Dirk-Jan Arensman, Oevers, 224 blz., € 22 (e-boek € 11,50) Oorspr. titel: 'Full of life'.

Verberg tekst

Mijn meest gekoesterde parkeerboete heb ik opgelopen in Boulder, het stadje in de Amerikaanse staat Colorado waar in 1909 de grote schrijver John Fante werd geboren.

Het gebeurde in Pearl Street, in het historische centrum, en op de boete stond te lezen dat ik de toegestane parkeertijd ruimschoots had overschreden.

Ik was de tijd vergeten, omdat alle tijd naar John Fante ging.

Om te beginnen regende het die dag en kocht ik in een vintageshop een grijs overhemd met subtiele rode strepen en korte mouwen, waarvan ik vermoedde dat Fante dat ook had gedragen, zittend achter zijn Remington, zoals afgebeeld in de biografie Full of Life van Stephen Cooper. Het kapsel van Fante had ik al en wellicht moest ik weer gaan roken.

Ik was de Beat Book Shop binnengelopen en daar veel te lang gebleven. Ik kocht uiteindelijk een T-shirt met een afbeelding van Junkie, het boek van William Burroughs, en Full of Life van John Fante uit 1952 in een magnifieke uitgave van Black Sparrow Press. De eigenaar, Tom Peters, had deze editie in een speciaal vitrinekastje gezet, voor de zekerheid ook nog in plastic verpakt.

Peters zag eruit als The Big Lebowski en was niet in Boulder gestrand vanwege John Fante, maar na een studie aan The Jack Kerouac School of Disembodied Poetics alhier. Hij liep wel een tijd rond met het idee om een boek over Fante te schrijven, hij begon echter een boekwinkel, met de poëzie als nevenactiviteit. Wel hielp hij biograaf Stephen Cooper bij zijn megaklus en wist hij te vertellen dat Fante bij de nonnen zijn eerste onderricht had gehad.

Dat was het wel zo'n beetje, Fante-wise in Boulder. In zijn geboortestad was een plaquette dan wel een tour om hem te eren niet van de grond gekomen, had Peters al gezegd. Het werd tijd om de auto op te zoeken - ha! daar was de parkeerboete die ik eerst vloekend ontwaarde, maar die ik nu als een relikwie van de bedevaart koester.

Van Full of Life, aangeschaft in de Beat Book Shop, is nu een Nederlandse vertaling verschenen, bij uitgeverij Oevers. En dat is goed nieuws want die was als enige nog niet vertaald. Voor een relatief onbekende Amerikaanse schrijver die hem al een tijd geleden gepeerd is naar de eeuwige jachtvelden, krijgt John Fante (1909-1983) de handen in Nederland nog steeds op elkaar. Je kunt niet zeggen dat hij steeds opnieuw wordt opgewarmd, hij blijft goed op temperatuur en geniaal bovendien. Aan te raden is om Het volle leven in al zijn volheid tot je te nemen.

Negen meesterwerken zijn er nu van hem vertaald in Nederland, deels door Dirk-Jan Arensman, die ook Het volle leven vertaalde, en deels door Mea Flothuis. Ze verschenen bij uitgeverijen Thomas Rap en Meulenhoff en nu dus bij Oevers. Er bestond zelfs een literair tijdschrift van 1997-2009, Bunker Hill, dat zijn naam aan een boek van Fante had te danken, Dromen van Bunker Hill. Fante-fan en uitgever Jasper Henderson maakte tien jaar geleden een documentaire over hem, en eerder al filmmaker Jan Louter, A Sad Flower in the Sand. Ook de zoon van Fante, Dan Fante, is in Nederland uitgegeven.

Dat John Fante nog steeds gelezen wordt, komt door Charles Bukowski zaliger. Die had in 1980 zijn uitgever, John Martin van Black Sparrow Press, zo gek gekregen Fantes tweede boek, Ask the Dust, opnieuw in druk te nemen, met een voorwoord van Buk zelf.

Ask the Dust had de pech dat zijn oorspronkelijke uitgever in 1939 ook meende Mein Kampf van Adolf Hitler te moeten uitgeven, terwijl Hitler al een Amerikaanse uitgever had. Een rechtszaak volgde, de boel ging op de fles en Fantes literaire roem ging in rook op. Zijn alter ego Arturo Bandini, een mythomaan met een voorliefde voor luchtkastelen, kon de kast weer in.

Fante ging werken voor de filmindustrie in Los Angeles, ontwikkelde een drankprobleem, kreeg met zijn Joyce vier kinderen en een voorliefde voor gemene honden. Door Full of Life kreeg hij weer kleur op de wangen, hij kocht een Jaguar en een mooi huis in Malibu.

In Het volle leven worstelen de echtelieden met de komst van een kind, en met elkaar. Fante zet zijn zwangere vrouw neer als een alien en zij raakt steeds meer van hem vervreemd. Dan blijken termieten hun tanden in hun houten huis te hebben gezet en worden de hulptroepen ingeschakeld, in de vorm van een eenmanscommando, zijnde de gepensioneerde vader van Fante, met een ongehoorde trek in rode wijn.

De hele Fante-santekraam komt eraan te pas om het verhaal op te dienen: groots aangezet kleinburgerlijk ongemak, het betere Amerikaans-Italiaans overdrijvingstheater, eenvoudige twijfel die uitgroeit tot een levensbedreigende ziekte, ongehoorde stemmingswisselingen en alledaags absurdisme.

Dat alles wordt uitgelicht in een Californisch decor, barstensvol empathie, humor en schrijfdrift van een ongeëvenaarde literator.

Het moet je liggen, kun je zeggen, en in mijn geval ben ik tijdens het lezen uit mezelf getreden. Ik ben op een stoel naar mezelf gaan kijken, hoe ik schokschouderde van het lachen, de tranen in mijn ogen van zo veel schoonheid en ontroering. Ik zag hoe ik mijn vrouw riep, om te zeggen: moet je eens horen wat Fante nu weer schrijft. Ik zag hoe ik terugbladerde, om nog intenser te kunnen genieten.

Ik zag hoe ik de tijd vergat, omdat je door John Fante altijd de tijd vergeet.

★★★★★

Uit het Engels vertaald door Dirk-Jan Arensman. Oevers; 212 pagina's; € 22.

Verberg tekst

Een literaire roman over familie, liefde, het gezinsleven en aankomend ouderschap. De lezer volgt het verhaal van de Italiaans-Amerikaanse schrijver John Fante die in Los Angeles woont met zijn zwangere vrouw Joyce. John moet zien om te gaan met haar wisselende emotionele stemmingen, haar groeiende interesse in het rooms-katholicisme, de termietenplaag in hun nieuwe huis en de problematische relatie met zijn vader. ‘Het volle leven’ is een verhaal over hoe een man en vrouw elkaar kunnen liefhebben, maar ook kunnen haten, en elkaar uiteindelijk weer vinden. Intelligent en met humor geschreven. Met name geschikt voor literaire lezers. John Fante (Boulder, 1909 - Woodland Hills, 1983) was een wereldberoemde Amerikaanse schrijver. Hij schreef meerdere boeken. Zijn werk werd in meer dan twintig landen uitgegeven. 'Het volle leven' werd oorspronkelijk gepubliceerd in 1952.